ართანის წმინდა გიორგის “უკარებო” ეკლესია
ეკლესია სოფელი თელავიდან 21 კილომეტრითაა დაშორებული. ის მდინარე დიდხევის მარჯვენა ნაპირზე, ზღვის დონიდან 460 მ-ზე მდებარეობს.
სოფელს ასევე ესაზღვრება მდინარეები – ლოპოტა და ჭიჭაკვი. ართანა უძველესი სოფლების (მოსორნა, ჟუჟურაული, მაჩხაური, იულთა) ნაფუძარზეა გაშენებული.
ართანის წმინდა გიორგის სახელობის ტაძარი, ეს არქიტექტურული ძეგლი სოფლის ჩრდილოეთით, 500 მეტრზე, ტყიანი მთის ფერდობზეა და ფიქალითაა ნაგები. სავარაუდოდ, თარიღდება განვითარებული შუა საუკუნეებით (IX-X სს), თუმცა გვინდელი ფენებიც არის გამოხატული, მაგრამ რაიმე დამათარიღებელი ნიშნები არ აქვს.
არის კოშკური ტიპის ორსართულიანია ნაგებობა – ზემოთ სწორხაზოვნად ვიწროვდება და ორფერდა სახურავითაა დასრულებული (სიმაღლე მიწიდან სახურავის კეხამდე – 7 მ). I სართული (ზომები ფუძის დონეზე 4,7-3,5 მ) ყრუკედლებიანი სათავსია, უსარკმლო, II სართული – დარბაზული ტიპის სამლოცველოა.
ტაძარს მკვეთრად დამახასიათებელი ნიშნები არ აქვს, თუ არ ჩავთვლით იმას, რომ მასში 4 მეტრის სიმაღლიდან შედიხარ. ნაგებია სხვადასხვა ზომის ნატეხი ქვით. გარეთა კედლები დაუმუშავებელი ქვებითაა ნაწყობი, ამიტომ, წყობა არასწორხაზოვანია.
პირველი სართული კამაროვანი სადგომია. სადგომის გადახურვის წყობაში ვიწრო, სწორკუთხა (45×45 სმ) ხვრელია დატანილი, რომლის მეშვეობითაც პირველი სართული მეორეს უკავშირდება. მეორე სართულზე მცირე ზომის, კვადრატული ოთახია და ის აღმოსავლეთით ნახევარწრიული აფსიდითაა დასრულებული (სადგომის ფართობი საკურთხევლიანად 5 მ2-მდეა).
მოგვიანებით მისი სათავდაცვოდ გამოყენებისას, მეორე სართულის ინტერიერი შეუცვლიათ: შესასვლელის წინ, მთელ სიმაღლეზე, რიყისა და ნატეხი ქვის სქელი კედელი ამოუყვანიათ, რომელშიც ვიწრო, თაღოვანი კარი მოუწყვიათ.
ძეგლი მსგავსი ტიპის ნაგებობათა საინტერესო ნიმუშია. რეალურად კი, არის პატარა დარბაზული სამლოცველო, რაც სავარაუდოდ განდეგილი ბერისთვის, მესვეტისთვის იყო განკუთვნილი, რომელიც იქ მოღვაწეობდა. ტაძარი მრევლისთვის არ იყო განკუთვნილი.
აღნიშნული ტაძრის ფორმა ჩვეულებრივ სათავდაცვო კოშკებისთვის არ არის დამახასიათებელი, დაბალია და ეკლესიისთვის ძალიან მაღალი, ამიტომაც არის გამორჩეული.
ფოტო: კახა სუხიტაშვილი