საოჯახო მეურნეობი პრემიერს, გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის მინისტრს მიმართავენ

საქართველოს კანონმდებლობით, მიწების სტიქიური და უკონტროლო გადაწვას და დაუცველ ზონებში კოცონის გაჩაღებას აქვს სამართალდარღვევის კლასიფიკაცია, მასზე დაწესებულია საკმაოდ მაღალი სანქციები, განსაზღვრულია აღსრულების პროცედურები და დადგენილია უფლებამოსილი ორგანო – საპატრულო პოლიცია. თუმცა, ხანძრების პრევენციის ეს საკვანძო რეგულაციები ე.წ. „მკვდარი ნორმებია“ და პრაქტიკაში არ ხორციელდება. მათი ამოქმედება, სიფრთხილისა და ჰუმანურობის პრინციპების გათვალისწინებით, მოიტანს სწრაფ შედეგებს ქვეყნის ხანძრებისაგან დასაცავად. ამისთვის საჭიროა ზომების მიღება, როგორც გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს, ასევე, პირველ რიგში, შინაგან საქმეთა სამინისტროს მიერ.

სამართლებრივი ანალიზი:

ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 177-ე მუხლით განსაზღვრულია პასუხისმგებლობა სამოქალაქო უსაფრთხოების სფეროში დადგენილი მოთხოვნების დარღვევის ან შეუსრულებლობისათვის. 177-ე მუხლის 1-ლი ნაწილი ახდენს მითითებას სახანძრო უსაფრთხოების წესებისა და პირობების შესახებ ტექნიკურ რეგლამენტზე და ამ რეგლამენტის მოთხოვნების დარღვევას ან შეუსრულებლობას მიიჩნევს ადმინისტრაციულ გადაცდომად. თავის მხრივ, „სახანძრო უსაფრთხოების წესებისა და პირობების შესახებ ტექნიკური რეგლამენტი“ დამტკიცებულია საქართველოს მთავრობის 2015 წლის 23 ივლისის #370 დადგენილებით და კრძალავს კოცონის გაჩაღებას, ნარჩენების და ტარის დაწვას შენობა-ნაგებობებიდან 50 მ-ის რადიუსში, ასევე, მინდორში ნამკალის, ნამწვერალი ნარჩენის დაწვას და კოცონების დანთებას.

შესაბამისად, როცა ადგილი აქვს მინდორში ნამკალის, ნამწვერალი ნარჩენის დაწვას ან/და კოცონის დანთებას, ასევე, კოცონის გაჩაღებას, ნარჩენებისა და ტარის დაწვას დადგენილი წესისა და მანძილის დაუცველად, ქმედების ავტორი ჩადის ადმინისტრაციულ გადაცდომას (სამართალდარღვევას) და ეკისრება ასკ 177-ე მუხლის 1-ლი ნაწილით განსაზღვრული ჯარიმა 500 ლარის ოდენობით. სანქციის ნაწილში დაჯარიმებაზე უფლებამოსილ ორგანოს კოდექსი არ უტოვებს დისკრეციას, რაც ნიშნავს იმას, რომ რეგლამენტის მოთხოვნათა დარღვევის ან შეუსრულებლობის შემთხვევაში, ჯარიმის ოდენობა იქნება 500 ლარი.

177-ე მუხლის პირველ და მეორე ნაწილებზე ოქმის შემდგენელი და საქმის განმხილველი უწყება არის შინაგან საქმეთა სამინისტრო. გადაცდომის ჩადენის შემთხვევაში, შინაგან საქმეთა სამინისტროს წარმომადგენელი/პატრულ-ინსპექტორი ადგენს სამართალდარღვევის ოქმს და თავადვე შეუფარდებს ჯარიმას ადმინისტრაციულ პასუხისგებაში მიცემულ პირს.

მაგალითად, თუკი საპატრულო პოლიციის წარმომადგენელი შეესწრო ნაკვეთის ნამწვერალი ნარჩენის გადაწვის ფაქტს, პოლიციელი ვალდებულია, ადგილზევე შეადგინოს ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ოქმი და დააჯარიმოს ცეცხლის გამჩენი პირი. საქმის სწორად გადაწყვეტისათვის მნიშვნელოვანი გარემოებები შეიძლება დადგინდეს ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ოქმით, ადმინისტრაციულ პასუხისგებაში მიცემული პირის ახსნა-განმარტებით, დაზარალებულისა და მოწმის ჩვენებებით, ექსპერტის დასკვნით, ვიდეო ან ფოტო გადაღებით, ნივთიერი მტკიცებულებით, ნივთისა და დოკუმენტის ამოღების ოქმით და სხვა დოკუმენტებით.

ოქმის შედგენისას დამრღვევს აუცილებლად უნდა განემარტოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსით გათვალისწინებული მისი უფლებები და მოვალეობები, მათ შორის, მიეწოდოს ინფორმაცია გასაჩივრების უფლების, გასაჩივრების ვადისა და იმ ორგანოს შესახებ, სადაც შესაძლებელია ოქმის გასაჩივრება.

პრაქტიკა და პრობლემები:

აღნიშნული სტატისტიკური ინფორმაციიდან შეიძლება დავასკვნათ, რომ ასკ 177-ე მუხლის პირველი/მეორე ნაწილის შემადგენლობა მიეკუთვნება ე.წ. „მკვდარ ნორმებს“.

გვჯერა, რომ აღსრულების პრობლემა არ არის გამოწვეული შესაბამის სახელმწიფო ორგანოებს შორის უფლებამოსილებათა არასწორი გადანაწილებით, არასაკმარისი ადამიანური რესურსით ან/და რეგლამენტით გათვალისწინებული დარღვევების უმნიშვნელოდ მიჩნევით და მასზე რეაგირების უქონლობით.

სწორედ სასოფლო-სამეურნეო მიწების გადაწვა ითვლება ტყის დიდი ხანძრების გამომწვევ ძირითად მიზეზად. მოსავლის აღების შემდეგ განზრახ ცეცხლის წაკიდება იწვევს უკონტროლო წვის პროცესს, რომელიც საფრთხეს უქმნის ადამიანის სიცოცხლეს ან/და ჯანმრთელობას, ზიანს აყენებს გარემოს, ფიზიკური/იურიდიული პირის, სახელმწიფო ან/და მუნიციპალურ ქონებას. ხანძრები ხშირად გადადის ტყეებში, ანადგურებს ქარსაცავებს, ხეხილის ბაღებს, ვენახებსა და ერთწლიან კულტურებს. მისი ლოკალიზაციის შემთხვევაშიც კი, იწვება ნიადაგი, ხდება მისი გამოფიტვა, რამაც, მოსავლიანობის კლებასთან ერთად, შეიძლება, გამოიწვიოს ნიადაგის ქარისმიერი და წყლისმიერი ეროზია და შეუქცევადი ეკოლოგიური პრობლემები. საფრთხე ექმნება აგრო და ბიომრავალფეროვნებას და მდიდარ გენეტიკურ რესურსებს.

საფრთხის ქვეშ დგება კანონის უზენაესობისა და პატივისცემის პრინციპი, წახალისებულია სახანძრო უსაფრთხოების მოთხოვნების დარღვევა, ვერ ხორციელდება ხანძრების პრევენცია და უდიდესი ზიანი ადგება გარემოს, რაც, თავის მხრივ, არღვევს ადამიანის კონსტიტუციით გარანტირებული გარემოს დაცვის უფლებას.

შესაძლოა, აღსრულების პრობლემა უკავშირდებოდეს სახელმწიფორ მხრიდან ჰუმანურ განწყობას მოსახლეობის თუნდაც, მავნე და საშიში ტრადიციების მიმართ, მით უფრო, არსებული სოციალური ფონის გათვალისწინებით. ასეთ გარემოებაში, საპატრულო პოლიციას შეუძლია, გამოიყენოს აღსრულების პროცედურაში ფართოდ დანერგილი გამაფრთხილებელი აქტების გამოწერის პრაქტიკა, ხოლო გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს საქვეუწყებო დაწესებულებამ, გარემოსდაცვითი ინფორმაციისა და განათლების ცენტრმა, განახორციელოს ფართო ცნობიერების ასამაღლებელი კამპანია, რაც უზრუნველყოფს მოსახლეობის წინასწარ გაფრთხილებას და როგორც დანაშულის, ასევე მასზე დაკისრებული სასჯელის დაკისრების პრევენციას.

რეგლამენტის შინაარსის გათვალისწინებით, აღნიშნული ნორმის ეფექტიანად აღსრულებისათვის ასევე აუცილებელია მისი შინაარსის ნათლად, კონკრეტულად ჩამოყალიბება და მის აღსრულებაზე უფლებამოსილი და პასუხისმგებელი უწყებების წარმომადგენლების – საპატრულო პოლიციის თანამშრომლების გადამზადება, რომ მათ ნათლად განემარტოს დადგენილი წესები და პირობები.