დასაქმებულის შრომითი უფლებები სამსახურიდან გათავისუფლებისას

შრომითი კოდექსის თანახმად, შრომითი ურთიერთობა არის შრომის ორგანიზაციული მოწესრიგების პირობებში დასაქმებულის მიერ დამსაქმებლისთვის სამუშაოს შესრულება ანაზღურების სანაცვლოდ.

როდის წარმოიშობა შრომითი ურთიერთობა?

შრომითი ურთიერთობა დასაქმებულს და დამსაქმებელს შორის წარმოიშობა მხარეთა შეთანხმების საფუძველზე, რის შემდგომაც ხდება ხელშეკრულების დადება.
აღსანიშნავია, რომ შრომითი ხელშეკრულება შეიძლება დაიდოს, როგორც ზეპირი ისე წერილობითი ფორმით. თუ თქვენ არ გაქვთ წერილობითი ხელშეკრულება დადებული, დასაქმებულს შეუძლია მოითხოვოს.

შრომითი ურთიერთობის შეწყვეტის საფუძვლები :

უნდა იცოდეთ, რომ შრომითი ხელშეკრულება შეიძლება დაიდოს, როგორც განსაზღვრული ისე განუსაზღვრელი ვადით, როდესაც ხელშეკრულებას დებთ ვადის მითითება აუცილებელი პირობაა. მოქმედი კანონმდებლობა ითვალისწინებს უვადოდ დადებულ ხელშეკრულებას, ასევე ვადიან ხელშეკრულებას ვადის ამოწურვამდე შრომითი ურთიერთობის შეწყვეტის შესაძლებლობას.

დასაქმებულის სამსახურიდან განთავისუფლება რომ იყოს კანონიერი, ამისათვის არსებობს საფუძვლები. ესენია :

ეკონომიკური გარემოებები, ტექნოლოგიური ან ორგანიზაციული ცვლილებები, რომლებიც აუცილებელს ხდის სამუშაო ძალის შემცირებას ;
შრომითი ხელშკრულების ვადის გასვლა; შრომითი ხელშეკრულებით გათვლისწინებული სამუშაოს შესრულება; დასაქმებულის მიერ თანამდებობის/სამუშაოს საკუთარი ნებით, წერილობითი განცხადების საფუძველზე დატოვება, მხარეთა წერილობითი შეთანხმება; დასაქმებულის კვალიფიკაციური ან პროფესიული უნარ-ჩვევების შეუსაბამობა მის მიერ დაკავებულ თანამდებობასთან; დასაქმებულის მიერ დაკისრებული ვალდებულების უხეში დარღვევა; დასაქმებულის მიერ დაკისრებული ვალდებულების დარღვევა, თუ ბოლო 1 წლის განმავლობაში უკვე იყო გამოყენებული დისციპლინური პასუხისმგებლობის რომელიმე ზომა; სასამართლო განაჩენის ან გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლა, რომელიც სამუშაოს შესრულების შესაძლებლობას გამორიცხავს; სასამართლოს მიერ მიღებული და კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილება გაფიცვის უკანონოდ ცნობის შესახებ; დამსაქმებელი ფიზიკური პირის ან დასაქმებულის გარდაცვალება; დამსაქმებელი იურიდიული პირის ლიკვიდაციის წარმოების დაწყება; სხვა ობიექტური გარემოება, რომელიც ამართლებს შრომითი ხელშეკრულების შეწყვეტას; თუ შრომითი ხელშეკრულებით სხვა რამ არ არის განსაზღვრული, ხანგრძლივი შრომისუუნარობა- თუკი შრომისუუნარობის ვადა აღემატება ზედიზედ 40 კალენდარულ დღეს, ან 6 თვის განმავლობაში საერთო ვადა აღემატება 60 კალენდარულ დღეს.

გათავისუფლების შესახებ შეტყობინება და დასაბუთების ვალდებულება:

დამსაქმებელი ვალდებულია, სამსახურიდან გათავისუფლების შესახებ აცნობოს დასაქმებულს წერილობითი შეტყობინების ფორმატით, გათავისუფლებამდე არაუმეტეს 30 დღით ადრე. ასეთ შემთხვევაში დასაქმებულს მიეცემა 1 თვის ანაზღაურება. თუკი დასაქმებულის ინფორმირება ხდება არანალკებ 3 დღით ადრე, მასე უნდა მიეცეს 2 თვის ანაზღაურება.

რა შემთხვევაში შეუძლია მიიღოს კომპენსაცია დასაქმებულს გათავისუფლების გამო?

ეკონომიკური გარემოებები, ტექნოლოგიური ან ორგანიზაციული ცვლილებები, რომლებიც აუცილებელს ხდის სამუშაო ძალის შემცირებას ;
დასაქამებულის კვალიფიკაციური ან პროფესიული უნარ-ჩვევების შეუსაბამობა მის მიერ დაკავებულ თანამდებობასთან;
ხანგრძლივი შრომისუუნარობა- თუკი შრომისუუნარობის ვადა აღემატება ზედიზედ 40 კალენდარულ დღეს, ან 6 თვის განმავლობაში საერთო ვადა აღემატება 60 კალენდარულ დღეს; სხვა ობიექტური გარემოება, რომელიც ამართლებს შრომითი ხელშეკრულების შეწყვეტას.

აღსანიშნავია, რომ დასაქმებულს შეუძლია სასამართლოში შეიტანოს სარჩელი, მაგრამ შესაბამისი პროცედურების განხორციელების შემდეგ.
აუცილებელი, რაც უნდა ახსოვდეს დასაქმებულს, როდესაც სარჩელის შეტანას გადაწყვეტს სასამართლოში. სარჩელის შეტანის უფლება დასაქმებულს აქვს გათავისუფლების დასაბუთების მიღებიდან 30 კალენდარული დღის ვადაში, ხოლო, თუ დამსაქმებელი არ აბარებს პირს დასაბუთებას, მაშინ გასაჩივრების ვადა აითვლება დასაბუთების შესახებ მოთხოვნის ჩაბარებიდან 7 დღის გასვლიდან და ასევე, 30 კალენდარულ დღეს.

რას გულისხმოს იძულებითი განაცდური:

იძულებითი განაცდური გულისხმობს ხელფასის სახით მისაღებ თანხას, რომელიც დასაქმებულს უნდა მიეცეს მისი გათავისუფლებიდან სამსახურში აღდგენამდე პერიოდისთვის, იმ შემთხვევაში თუ დადასტურდება, რომ მისი გათავისუფლება იყო უკანონო.

წყარო: ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია