კახეთის საგანმანათლებლო ბაზარი დღევანდელ მოთხოვნებს ვერ პასუხობს
ბოლო პერიოდის მანძილზე საქართველოს საგანმანათლებლო ინდუსტრია მნიშვნელოვან ცვლილებებს განიცდის, რომელიც გამოწვეულია ბაზრის მოთხოვნით. ექსპერტების თქმით, განათლება ადამიანთა შემდგომი ცხოვრების ხარისხს განაპირობებს, ვინაიდან მიღებული ცოდნა და განვითარებული საჭირო უნარ-ჩვევები დასაქმებისთვის აუცილებელი წინაპირობაა.
კახეთის რეგიონის 2014-21 წლების განვითარების სტრატეგიაში წერია, რომ მოსახლეობის 18%-ს უმაღლესი განათლება აქვს მიღებული, ხოლო 32% კი პროფესიული განათლების მქონეა. ექსპერტების თქმით, კახეთის რეგიონის ერთადერთ უმაღლეს სასწავლებელს, თელავის უნივერსიტეტს, აკადემიური სწავლების სამივე საფეხური აქვს: ბაკალავრიატი, მაგისტრატურა და დოქტორანტურა.
თელავის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ადმინისტრაციის ხელმძღვანელი, პაატა გოცირიძე განმარტავს, რომ მას შემდეგ, რაც გაუქმდა უმღლესი განათლების დაფინანსება სახელმწიფოს მიერ, სწავლის საფასური ყველა სახელმწიფო უნივერსიტეტში ერთნაირია.
მისი თქმით, ბოლო წლებში ამ მხრივ, უკეთესობისკენ შეიცვალა სიტუაცია, რადგან გამოცხადდა პრიორიტეტული მიმართულებები – სპეციალობები და მასზე ჩარიცხულ ყველა სტუდენტს ეძლევა დაფინანსება მთელი სასწავლო პერიოდის განმავლობაში. გარდა ამისა, ამავდროულად, ძალაში დარჩა საგრანტო სისტემაც.
,,ამ დროისთვის ჩვენს უნივერსიტეტში სწავლის საფასური წელიწადში სპეციალობების მიხედვით 1750-დან 2250 ლარამდეა, თუმცა გვაქვს სპეციალობები, რომელსაც მთლიანად სახელმწიფო აფინანსებს. ესენია: ქართული ენა და ლიტერატურა, ისტორია, დაწყებითი განათლება, ბიოლოგია. ვფიქრობ, ამ ჩამონათვალს სასურსათო ტექნოლოგიებიც შეემატება, რადგან იგი წელს სახელმწიფო დაფინანსებაშია შეტანილი’’, – აცხადებს პაატა გოცირიძე.
,,თელავის სახელმწიფო უნივერსიტეტი ჩართულია საერთაშორისო პროგრამებში: TEMPUS, ERASMUS MUNDUS, BOM UP, MEVLANA, რომლებიც ითვალისწინებს სტუდენტების და აკადემიური პერსონალის გაცვლით პროგრამებს ევროპის, თურქეთის და სხვა ქვეყნების უნივერსიტეტებში. გარდა სტუდენტებისა, ჩვენი ბევრი პროფესორი ყოველწლიურად მონაწილეობს გაცვლით პროგრამებში და ისინი კვალიფიკაციას მსოფლიოს წამყვან უნივერსიტეტებში იმაღლებენ. ჩვენს უნივერსიტეტში სწავლა მიმდინარეობს ყველა საფეხურზე ანუ, პროფესიული განათლებიდან დაწყებული ბაკალავრიატის, მაგისტრატურის და დოქტორანტურის ჩათვლით, შესაძლებელია სრული განათლების მიღება. ამ საქმეს ემსახურება 19 სრული პროფესორი, 60ჶმდე ასოცირებული პროფესორი, 26 ასისტენტ–პროფესორი, 9 ასისტენტი. ერთი რამის თქმა შემიძლია: სტუდენტებს ყველა შესაძლებლობა აქვთ კარგი განათლებაც მიიღონ და გაცვლითი პროგრამებით უცხოეთშიც გაემგზავრონ. მთავარია, თვითონ იყვნენ მოტივირებულნი’’, – ამბობს პაატა გოცირიძე.
პაატა გოცირიძე ამბობს, რომ თელავის სახელმწიფო უნივერსიტეტი სრულად პასუხობს კახეთის საგანმანათლებლო ბაზრის და სტუდენტების მოთხოვნებს.
,,არის ერთადერთი უმაღლესი სასწავლებელი კახეთში, აქედან გამომდინარე, ძირითადად მისი კურსდამთავრებულებით არის დაკომპლექტებული რეგიონში არსებული სახელმწიფო (საჯარო), საგანმანათლებლო, არასამთავრობო, კერძო ბიზნეს–კომპანიები, ბანკები და სხვა ორგანიზაციები. კურსდამთავრებულთა დასაქმების მიზნით, უნივერსიტეტი მჭიდროდ თანამშრომლობს აღნიშნულ ორგანიზაციებთან. სტუდენტებს აქვთ სასწავლო პრაქტიკის და სტაჟირების შესაძლებლობა სწავლის პერიოდშივე, რაც მათი მომავალი დასაქმების კარგი პერსპექტივაა.’’
NIMD თელავის დემოკრატიის სკოლის კოორდინატორი, ნიკა შარვაშიძე კახეთის საგანმანათლებლო ბაზრის მდგომარეობას უარყოფითად აფასებს. მისი თქმით რეგიონში ამ მხრივ რთული სიტუაციაა.
,,როგორც სკოლებში, ისე უნივერსიტეტში ამ კუთხით მდგომარეობა მძიმეა. ძალიან ბევრი საჯარო სკოლა ელემენტარული ინფრასტრუქტურულ პირობას ვერ აკმაყოფილებს, ამას ემატება პედაგოგების კვალიფიკაცია და მათი წვდომა თანამედროვე რესურსებზე. ეს ყველაფერი კი განაპირობებს, რომ უნივერსიტეტიც ვერ იღებს შესაბამის სტუდენტს. სწორედ აქედან გამომდინარე და არა მარტო თელავის სახელმწიფო უნივერსიტეტი, რომელიც კახეთში ერთადერთია ბაზარზე ძალიან არაკონკურენტუნარია და ვერანაირ კრიტიკას და სტანდარტს ვერ უძლებს. რაც შეეხება პროფესიულ განათლებას, აქ შედარებით უკეთესადაა განვითარებული ბაზარი და აკმაყოფილებს ბაზრის მოთხოვნებს. კაჭრეთის პროფესიული სასწავლებელი ერთჶერთი წარმატებულია საქართველოში. მათ საკმაოდ კარგი მატერიალურ ტექნიკური ბაზა აქვთ და ცდილობენ მოიზიდონ კვალიფიციური და პროფესიონალი კადრები, რაც თავისთავად განაპირობებს სტუდენტების დაინტერესებას ამ მიმართულებით’’, – ამბობს ნიკოლოზ შარვაშიძე.
მისივე თქმით, იმისთვის, რომ რეგიონის საგანმანათლებლო ბაზარი კონკურენტუნარიანი გახდეს, სახელმწიფომ უნდა უზრუნველყოს თავისუფალი ბაზრის პრინციპები, შექმნას შესაბამისი საგადასახადო და სამართლებრივი სისტემა, ხელი შეუწყოს და დაეხმაროს ბიზნესს განვითარებაში, რასაც თავისთავად მოაქვს ადგილობრივი ეკონომიკური გარემოს განვითარება.
,,ასევე აუცილებელია ბაზრის კვლევა, თუ რა პროფესიებზეა მოთხოვნა, და რაში იქნება შემდგომში. რა მიმართულებით განვითარდნენ უმაღლესი თუ პროფ. სასწავლებლები. საჭიროა სახელმწიფომ გაცილებით მეტი თანხები ჩადოს განათლებაში. მისცეს მათ მოქმედების თავისუფლება და მეტი თანხები დაიხარჯოს კვლევებზე და სხვა. რაც შეეხება სწავლის გადასახადს, ვერ ვიტყვით, რომ ძალიან ძვირია ან იაფია. ყველა სტუდენტს სხვადასხვა თანხა უჯდება და უღირს თავისი სწავლა თუნდაც სახელმწიფო უნივერსიტეტებში. აქ პრობლემაა იღებს თუ არა რეალურად სტუდენტი თანხის შესაბამის განათლებას და სერვისებს. რამდენად აქვს უნივერსიტეტს თანამედროვე რესურსებზე, ბიბლიოთეკებზე, ლაბორატორიებზე, საერთაშორისო გამოცემებზე წვდომა, რამდენად კვალიფიციური ლექტორები ასწავლიან და ა.შ. თუ სტუდენტს ამ ყველაფრის თავისით გაკეთება უწევს და სხვაგან ეძებს რესურსებს, რათქმაუნდა, არ შეესაბამება სტანდარტს.’’
ექსპერტის, განათლების პოლიტიკის დაგეგმვისა და მართვის საერთაშორისო ინსტიტუტის აღმასრულებელი დირექტორის, რევაზ აფხაზავას თქმით, მნიშვნელოვანია, რომ სტუდენტები და საზოგადოება იყვნენ მეტად ინფორმირებული არჩევანის გაკეთებაში:
,,მნიშვნელოვანია, რომ მეტი კვლევა და მეტი ინფორმირება მოხდეს უნივერსიტეტების და სახელმწიფოს მხრიდან, რომ სტუდენტმა იცოდეს სწავლის დამთავრების შემდეგ რა გააკეთოს. გათვლის გარეშე სტუდენტი თანხას, რაც სწავლის განმავლობაში დახარჯა ვერ ამოიღებს,’’ – აცხადებს აფხაზავა.
ექსპერტების და სპეციალისტების თქმით, იმისთვის, რომ კახეთის რეგიონში სტუდენტმა, აბიტურიენტმა გარდა უნივერსიტეტისა, სათანადო ცოდნა და გამოცდილება მიიღოს, კახეთში არაფორმალური განათლებისთვის საკმაოდ კარგი ბაზაა: 91 ბიბლიოთეკა, 30 მუზეუმი და 46 კულტურის სახლი, ასევე არის სხვადასხვა სპორტული ბაზები, სამუსიკო თუ სამხატვრო სკოლები, ხელნაკეთობათა სახელოსნოები და სხვა.
სტუდენტებს მიაჩნიათ, რომ კახეთის რეგიონში მოთხოვნების შესაბამისი სათანადო განათლების საშუალება არ არსებობს. თელაველი სტუდენტის, ნათია ბოტკოველის თქმით, განათლება ქვეყანაში იმაზე ძვირია, ვიდრე მისი ხარისხი იმსახურებს. შესაბამისად, თუ სტუდენტმა გრანტი ვერ აიღო ან უფასო ფაკულტეტზე არ ჩააბარა, რთულია საკმაოდ ძვირადღირებული სწავლების გადასახადის გადახდა.
,,თუ გავითვალისწინებთ იმას, რომ ჩვენს ქვეყანაში სტუდენტებს ნორმალურ სამსახურში არ ასაქმებენ, იმის დაშვებაც შეუძლებელია, რომ თავად გადაიხადო სწავლის ფული. ჩემი არჩევანი თბილისის უნივერსიტეტის სასარგებლოდ იმიტომ გავაკეთე, რომ ეს უნუვერსიტეტი ჩემი მომავალი პროფესიის (ქართული ფილოლოგია) თვალსაზრისით მაძლევს ყველაზე კარგი განათლების მიღების საშუალებას’’, – აცხადებს ნათია ბოტკოველი.
სტუდენტი გიორგი დოლმაზაშვილი თვლის, რომ დღეისთვის ყველა აბიტურიენტისთვის არ არის ხელმისაწვდომი განათლების მიღება. მისივე თქმით, ამას აბიტურიენტების და სტუდენტების განათლების დაბალი დონე ემატება, რომელიც ხშირად ან საჯარო სკოლის ბრალია, ან იმ მიდგომების და მეთოდების, რასაც სკოლებში იყენებენ დღეს.
,,ფასებს რაც შეეხება, ჩემი აზრით, მაქსიმალურად არის შემცირებული. თუ გვინდა განათლების მაღალი დონე, ფასიც მაღალი უნდა იყოს ოღონდ შედეგთან ერთად. იმისათვის რომ აბიტურიენტმა თელავის უნივერსიტეტში ჩააბაროს, შემდგომში მას კარიერის გაგრძელების ფართო არჩევანი უნდა ჰქონდეს. მას სტუდენტობის პერიოდშიც უნდა შეეძლოს საკუთარი თავის რეალიზაცია, რასაც აღნიშნული სასწავლო დაწესებულება ვერ სთავაზობს აბიტურიენტებს’’, – აცხადებს გიორგი დოლმაზაშვილი.
სტუდენტ ნინი მოსიაშვილის თქმით, დღესდღეობით, საქართველოში განათლების მიღება ისევ პრობლემას წარმოადგენს. უმაღლესი განათლება კი საკმაოდ ძვირი სიამოვნებაა. მისივე თქმით, მართალია სახელმწიფო გარკვეულ ფაკულტეტებს სრულად აფინანსებს მოხვედრის შემთხვევაში, მაგრამ ეს მას საკმარისად არ მიაჩნია.
,,იმ შემთხვევაში, თუ მე ქიმიკოსობა არ მინდა და ჟურნალისტობა მინდა. რატომ არ უნდა მქონდეს სწავლის შესაძლებლობა, თუ ოჯახს არ გააჩნია შესაბამისი სახსრები?! ფასები მაღალია ხელფასებთან შედარებით, 2000 ლარზე დაბალი არსად არ არის. მოგეხსენებათ, უმაღლესი სასწავლებლების უმრავლესობა დედაქალაქშია და როგორ უნდა გადაიხადოს სტუდენტმა სწავლის საფასური, ბინის ქირა, კომუნალური გადასახადები, მგზავრობის თანხა და კიდევ ბევრი რამ? ცხრილები არ გვიწყობს ხელს რომ დავსაქმდეთ და არც არსებობს ნორმალური ანაზღაურების ნახევარგანაკვეთიანი სამსახურები. რაც შეეხება რეგიონებში არსებულ სასწავლებლებს, მაგალითად თელავის სახელმწიფო უნივერსიტეტს, ვფიქრობ, აქ არის ძლიერი ფაკულტეტები საერთაშორისო დონის ლექტორებთან ერთად.’’