ქალი მმართველობაში
საქართველოში ქალებს, როგორც გადაწყვეტილების მიმღებთ, გარკვეული წახალისება სჭირდებათ.
ექსპერტების შეფასებით, ქალი საზოგადოების სრულუფლებიანი წევრია და, შესაბამისად, წარმატებისკენ სწრაფვა მისი უფლებაცაა. მას უნდა ჰქონდეს კარიერული წინსვლის საშუალება, რათა თავი რეალიზებულად იგრძნოს:
,,გავრცელებული აზრის მიხედვით, ქალი უნდა იყოს ქმრის მონა, გააკეთოს ის, რასაც ქმარი ეტყვის. როცა ოჯახში ერთი წევრი მუშაობს, იმას ჰგონია, რომ მან უნდა განკარგოს ყველაფერი, ამიტომ ხდება მკვლელობა, ფიზიკური და ოჯახური ძალადობა. გენდერული ბალანსი რომ არ დაირღვას, უნდა ჩატარდეს მეტი პრევენციული ღონისძიებები. უმუშევრობის მხრივ ქალები მამაკაცებისგან განსხვავებით მეტის ამტანები აღმოჩნდნენ, იპოვეს გამოსავალი, რომ იმუშავონ და შვილებს არ მოაკლონ არაფერი. სწორედ ეს აღიზიანებთ მამაკაცებს და ზოგიერთს კი არ უყვარს ქალი საზოგადოებაში რომ არის, ჰგონიათ, რომ ცუდს გააკეთებს, სწორედ ეს არის სტერეოტიპი და ხშირად ამის გამოც ხდება ძალადობა ოჯახში, – განმარტავს ძალადობისაგან დაცვის ეროვნული ქსელის კახეთის რეგიონული კომიტეტის ხელმძღვანელი, ექსპერტი ქალთა საკითხებში ჯილდა ნიბლაძე.
თუ ადგილობრივ თვითმმართველობაში ქალთა მონაწილეობა პროცენტულად გაიზრდება, ეს საზოგადოების მეტი ჩართულობის მიღწევის შესაძლებლობა გახდება. მმართველობის პროცესში გენდერული ბალანსი გამოიხატება ქალთა და მამაკაცთა მონაწილეობით გადაწყვეტილების მიღების პროცესში:
,,დღეისთვის სიტუაცია ნელ-ნელა იცვლება. ქალი პოლიტიკაშიც უნდა იყოს, მეტი სიმშვიდე და შემწყნარებლობა იქნება, ის, ასევე საზოგადოებრივ საქმიანობაშიც აქტიურად უნდა იყოს ჩართული. ქალსა და მამაკაცს ერთნაირი უფლებები და შესაძლებლობები აქვთ და ვერ ვიტყვით, რომ ერთს მეტი შეუძლია და მეორეს – არა”, – აცხადებს ჯილდა ნიბლაძე.
მიუხედავად იმისა, რომ ქართულ საზოგადოებაში არსებობს სტერეოტიპი, რომ ქალის როლი ოჯახით და სახლით შემოიფარგლება და საზოგადოება დღემდე ეჭვქვეშ აყენებს ქალის როლს საზოგადოების განვითარებაში და მის ადგილს სოციუმში, ახალგაზრდა პოლიტიკოსი ნათია გიორგაძე ამ სტერეოტიპის დამსხვრევის კარგი მაგალითია.
იგი, ერთ ჩვეულებრივ სამუშაო დღეს რვის ნახევარზე იწყებს და საღამოს გვიან ასრულებს. ასწრებს ყველაფერს, თუმცა ამბობს, რომ დროის დეფეციტს განიცდის:
,,დილით სწრაფად ვემზადებით, რომ მოვასწროთ სკოლის ავტობუსზე, მაგრამ ხშირად გვაგვიანდება და მერე უკვე სამივე, მე და ჩემი გოგონები, თავქუდმოგლეჯილები გავრბივართ ერთად სკოლაში უკვე მანქანით, შემდეგ სამსახური, მოქალაქეებთან შეხვედრა, საღამოს სახლში რომ ვბრუნდები ხშირად ისეთი დაღლილი ვარ, რომ საოჯახო საქმეების ენერგია და განწყობა, სამწუხაროდ, აღარ მაქვს ხოლმე, ღამით კი, ხშირად ბავშვებზე ადრე მეძინება”.
ნათიას შეფასებით, დიასახლისი ქალისგან სამსახურში გატარებული დროის დიდი ნაწილი განასხვავებს, თუმცა საოჯახო და საზოგადოებრივ საქმიანობას ერთმანეთს მშვენივრად უთავსებს:
,,სახლის საქმის დიდ ნაწილს უქმეებზე ვაკეთებ. ვისურვებდი ბავშვებისთვის მეტი დრო მქონდეს, რადგან ჩემს დეფიციტს განიცდიან და ხშირად აპროტესტებენ, ხანდახან ვერ ვესწრები მშობელთა კრებას. ამ ფაქტზე მწვავედ რეაგირებენ. სიმართლე გითხრათ, მიჭირს დროის ოპტიმალური მართვა და ვაპირებ, ტრენინგი გავიარო დროის მართვის მენეჯმენტში”.
ნათიას მიაჩნია, რომ ქალის ადგილი ყველა სფეროშია, მაგრამ არის სფეროები, სადაც გენდერული დისბალანსი მაინც შეიმჩნევა:
ჶ,,დიასახლისი ქალბატონი ხშირ შემთხვევაში ლიდერია საოჯახო საქმიანობის მართვისას, ისინი არაჩვეულებრივი მენეჯერები არიან ფინანსების მართვაში, საოჯახო მენეჯმენტში, უბრალოდ, მათ საკუთარი თავის რეალიზება სახლის პირობებში იდეალურად მოახერხეს. ხშირია, როცა ერთნაირად არის რეალიზებული სამზარეულოსა და საზოგადოებაშიც, ანუ საუკეთესო კულინარები არიან, ბევრი ასეთი მეგობარი მყავს. რაც შემეხება მე, ამბობენ ძალიან გემრიელი საჭმელები გამომდის, ასე ვთქვათ, კარგი ხელი მაქვს, მაგრამ იშვიათად მიწევს მომზადება, სამწუხაროდ, მივიჩნევ, რომ ახალგაზრდობიდან და მთლიანად საზოგადოებაშიც უკვე ჩამოყალიბებულია პოზიტიური შეხედულება ქალის საზოგადოებრივ როლთან და მის ჩართულობასთან დაკავშირებით და ბევრ საკითხში იგრძნობა ეს.
მამაკაცების უმრავლესობას მიაჩნია, რომ ქალის ადგილი ოჯახშია, რომ „ქალი” და „პოლიტიკა” – შეუთავსებელი ცნებებია, მაგრამ დროსთან ერთად პრიორიტეტები იცვლება. უნდა აღინიშნოს, რომ ქალების როლი თანამედროვე საზოგადოებაში გაზრდილია.
,,ქართულ საზოგადოებაში არსებობს სტერეოტიპი, რომ ქალის როლი ოჯახით და სახლით შემოიფარგლება და დიასახლისობა პრიორიტეტია, რაც ჩემი შეფასებით მცდარია. ქალი ერთდროულად უნდა იყოს წარმატებული როგორც საზოგადოებრივ საქმიანობაში, ასევე საოჯახო საქმესაც უნდა ასწრებდეს. ასეთ წარმატებულ ქალს ბევრს ვიცნობ. ”, – ამიიჩნევს 30 წლის მახო მინდაძე.
ექსპერტების მტკიცებით, აუცილებელია სკოლიდანვე დაიწყოს გენდერული თანასწორობის სწავლება, რათა სტერეოტიპული მიდგომები ნელ-ნელა აღმოიფხვრას. ჯილდა ნიბლაძე კანონის გამკაცრებაზეც საუბრობს:
,,გენდერული კუთხით მეტი სამუშაოებია ჩასატარებელი. ადგილს მნიშვნელობა არ აქვს, იგივე ხდება ქალაქსა და სოფელშიც. ჩვენთან გასაუბრების დროს ძალიან ბევრი ქალია, რომელსაც ჰგონია, რომ ის ვალდებულია, იჯდეს სახლში, შვილები ზარდოს, სახლი დაალაგოს, დაახვედროს ქმარს ყველაფერი, საჭმელი და სხვა. ვფიქრობ, გარკვეულწილად ტრადიციების ბრალიცაა, რომ კაცი უნდა იყოს უფროსი და სახლში საჭმელი მიიტანოს. მასშტაბური პრევენციული ღონისძიებების ჩატარებაა საჭირო.
გენდერული თანასწორობის საბჭოს თავმჯდომარეს, მანანა კობახიძეს განცხადებით, საბჭო მუშაობს ქალისა და მამაკაცის თანაბარი მონაწილეობის წახალისების გზებზე.
გენდერული ინიციატივების ეფექტური განხორციელებისათვის აუცილებელია გენდერული პრობლემების შესწავლა და კანონმდებლობის განმტკიცება:
,,ვმუშაობთ ახალ, 2014-2016 წლების სამოქმედო გეგმაზე. ძალიან მნიშვნელოვანია სრულყოფილად გაკეთდეს მოქმედი კანონმდებლობის გენდერული ანალიზი. უნდა ჩატარდეს გენდერული ანალიზი და ყველა სამინისტრომ დაგეგმოს საკუთარ სფეროში თუ რა ღონისძიებებს გაატარებს. კონსტიტუციის, კანონის დონეზე. ჩვენი კანონმდებლობა არის აბსოლუტურად ნეიტრალური, საქართველოში კანონით ქალისა და მამაკაცის მდგომარეობა აბსოლუტურად არის დაცული. აქ საუბარია, პრაქტიკაში როგორ ხდება. ძალიან ხშირ შემთხვევაში მესაკუთრედ გვევლინება მამაკაცი, რაც ნიშნვას, რომ თუ განქორწინება მოხდა ან სხვა რაიმე მატერიალური დავა ქალი რჩება აბსოლუტურად უუფლებოდ. ამიტომ საჭიროა ცნობიერების ამაღლება, რომ ქალმაც იცოდეს რა უფლებები აქვს. ჩვენი კანონი ამ მხრივ ძალიან დემოკრატიულია, არანაირი დისკრიმინაცია კანონში არ არის, უბრალოდ საუბარია, რომ ზოგიერთ სფეროში საჭიროა ქალების გაძლიერება”.
გენდერული ბალანსის არსებობის მიზანი მმართველობაში არის შესაძლებლობა მართვის უკეთესი ხარისხის მიღწევისა. ქალთა დიდმა მონაწილეობამ უნდა დაანახოს საზოგადოებას გენდერული პრობლემატიკის მნიშვნელოვნება პოლიტიკურ პროცესებსა და სოციალურ პოლიტიკაში.
სტატია მომზადებულია გენდერის მედია ცენტრის მიერ „ჟურნალისტთა ქსელი გენდერული თანასწორობისათვის“ მხარდაჭერით.
ფოტოზე: ნათია გიორგაძე, გურჯაანის საკრებულოს მაჟორიტარი დეპუტატი.